SỰ GIỐNG NHAU VÀ KHÁC NHAU GIỮA TÔN GIÁO VỚI TÍN NGƯỠNG - MÊ TÍN DỊ ĐOAN

SỰ GIỐNG NHAU VÀ KHÁC NHAU GIỮA TÔN GIÁO VỚI TÍN NGƯỠNG
SO SÁNH GIỮA TÍN NGƯỠNG VỚI MÊ TÍN DỊ ĐOAN VÀ MỐI QUAN HỆ GIỮA CHÚNG

Nhắc tới tôn giáo tức là những người có đạo, thì sinh hoạt tôn giáo là công việc hàng ngày hàng năm của họ. Như đọc kinh, cầu nguyện trước bàn thờ Phật, bàn thờ Chúa tại nhà, hoặc đến chùa, hoặc đến nhà thờ.

Nếu không theo tôn giáo nào, không theo đạo thì không có hoạt động tôn giáo như đọc kinh, cầu nguyện, không hành lễ. Số đông người không có tôn giáo thì thờ cúng tại gia, thiết lập bàn thờ gia tiên trong nhà để thờ ông bà, bố mẹ, tổ tiên, các anh hùng, các vị thần thánh, tiên ... Đó là các sinh hoạt tín ngưỡng.

Đối với những người mê muội tin vào việc xem bói, đồng bóng, xem tướng số, chữa bệnh bằng phép, tin ngày lành tháng dữ, tin vào số mạng, bùa ngãi, thầy pháp, tin vào cúng giải tai nạn … là biểu hiện của hoạt động mê tín dị đoan.

Vì ranh giới phân biệt được sự giống nhau và khác nhau giữa sinh hoạt tôn giáo với tín ngưỡng, giữa tín ngưỡng với mê tín dị đoan là gần giống nhau. Bài viết sẽ so sánh sự giống nhau và khác nhau, đồng thời tìm ra mối quan hệ giữa tôn giáo với tín ngưỡng, giữa tôn giáo, tín ngưỡng với mê tín dị đoan. Chúng ta cùng tìm hiểu về ba loại hình sinh hoạt tâm linh này để tránh hiểu sai dễ bị lường gạt lợi dụng.

I./ GIỮA TÔN GIÁO VÀ TÍN NGƯỠNG CÓ NHỮNG SỰ KHÁC BIỆT NHƯ:

1./ Tôn giáo có đủ 4 yếu tố cấu thành: người được tôn thờ hay giáo chủ, giáo lý, giáo luật và tín đồ, trong khi các loại hình tín ngưỡng dân gian không có 4 yếu tố đó.

• Giáo chủ: Thích Ca Mâu Ni bên đạo Phật, đức chúa Giê Su bên đạo Công giáo, nhà tiên tri Mô Ha Mét bên đạo Hồi,….
• Giáo lý: là những lời dạy của đức giáo chủ đối với tín đồ.
• Giáo luật: là những điều luật do giáo hội soạn thảo và ban hành để duy trì nếp sống đạo trong tôn giáo đó.
• Tín đồ: là những người tự nguyện theo tôn giáo đó.

2./ Với tôn giáo thì một người, trong một thời điểm cụ thể, chỉ có thể có một tôn giáo còn về tìn ngưỡng thì một người có thể đồng thời sinh hoạt ở nhiều tín ngưỡng khác nhau cùng thời điểm.

3./ Tôn giáo đều có hệ thống kinh thánh, giáo luật, luận đầy đủ, đồ sộ của Phật giáo, Công giáo, Hồi giáo…thì các loại hình tín ngưỡng chỉ có một số bài văn tế, bài khấn, hát chầu… 

4./ Các tôn giáo đều có các giáo sĩ hành đạo chuyên nghiệp và theo nghề suốt đời, thì trong các sinh hoạt tín ngưỡng dân gian không có ai làm việc này một cách chuyên nghiệp cả.

5./ Tôn giáo được hình thành, tồn tại trên cơ sở lý luận chặt chẽ và có tính hệ thống cao. Nghi lễ trong tôn giáo được thực hiện mang tính bắt buộc đối với tín đồ, được duy trì thường xuyên, cùng với những quy định khác. Còn tín ngưỡng được hình thành và tồn tại dựa trên cơ sở lý luận chưa chặt chẽ, thiếu tính hệ thống, mang tính dân gian, gần gũi với đời thường và phần nghi lễ được thể hiện đơn giản, không bắt buộc đối với người theo.

6./ Ở tôn giáo, niềm tin được đặc biệt đề cao, có thể đó là đức tin, nó đòi hỏi có cách lý giải mang tính lôgic, hệ thống và được xây dựng trên cơ sở thế giới quan, nhân sinh quan, ý thức, tình cảm… Còn tín ngưỡng, niềm tin không trở thành đức tin mà niềm tin ấy mang tính huyễn hoặc, mờ ảo, không rõ ràng mà dựa vào sự cảm nhận của chủ thể tín ngưỡng.

II./ SỰ GỐNG NHAU GIỮA TÍN NGƯỠNG VÀ TÔN GIÁO:

1./ Giống nhau về niềm tin trong tín ngưỡng và tôn giáo là khẳng định sự tồn tại và sự cứu giúp của thần thánh đối với con người. Tín ngưỡng và tôn giáo là niềm tin vào cái siêu thực, đấng thiêng liêng, sự ngưỡng mộ của chủ thể con người vào một thực thể siêu nhiên nào đó như Thượng đế, Thần, Phật, Thánh…

2./ Sự giống nhau giữa tôn giáo và tín ngưỡng là những tín đồ của tôn giáo và tín ngưỡng đều có tác dụng điều chỉnh hành vi ứng xử của mình theo giáo lý tôn giáo và noi theo tấm gương sáng của những đấng được tôn thờ trong tôn giáo, hay tín ngưỡng đó.

3./ Cả tín ngưỡng và tôn giáo là sự phản ánh hư ảo của ý thức xã hội về tồn tại xã hội và hướng con người tới sự giải thoát về mặt tinh thần.

III./ SỰ GIỐNG NHAU GIỮA TÍN NGƯỠNG VỚI MÊ TÍN DỊ ĐOAN:

1./ Sự giống nhau giữa mê tính dị đoan với tín ngưỡng là đều tin vào đấng thiêng liêng và đối tượng thờ cúng.

2./ Tín ngưỡng và mê tín dị đoan đều có tác dụng điều chỉnh hành vi ứng xử giữa con người với nhau theo những gì mà người ta tin theo và noi theo tấm gương sáng của những đấng bậc mà họ đang tôn thờ.

IV./ SỰ KHÁC NHAU GIỮA TÍN NGƯỠNG VỚI MÊ TÍN DỊ ĐOAN:

1./ Sinh hoạt tín ngưỡng có mục đích là nhu cầu của đời sống tinh thần, đời sống tâm linh thì người hoạt động mê tín dị đoan lấy mục đích kiếm tiền, trục lợi là chính. Người hoạt động trong lĩnh vực mê tính dị đoan chỉ làm việc với khách hàng khi có tiền cúng.

2./ Sinh hoạt tín ngưỡng không có ai làm việc chuyên nghiệp cả trong khi những người hoạt động mê tín dị đoan hầu hết là hoạt động chuyên nghiệp, họ sống và gây dựng cơ nghiệp bằng nghề này.

3./ Tín ngưỡng có cơ sở thờ như: đình, từ đường, miếu,…còn những người hoạt động mê tín dị đoan thường phải đi hành nghề dạo, nhờ vào tôn giáo khác hoặc hành nghề tại nhà riêng.

4./ Tín ngưỡng thường sinh hoạt định kỳ tại cơ sở thờ tự như: ngày mùng Một, ngày Rằm âm lịch hàng tháng, hàng năm giỗ ông bà… thì những người hoạt động mê tín dị đoan hoạt động không định kỳ.

5./ Sinh hoạt tín ngưỡng được pháp luật bảo vệ, được xã hội thừa nhận, công khai thì hoạt động mê tín dị đoan bị xã hội lên án, không đồng tình và hoạt động lén lút không công khai.

V./ MỐI QUAN HỆ GIỮA TÔN GIÁO, TÍN NGƯỠNG VÀ MÊ TÍN DỊ ĐOAN:

1./ Hoạt động mê tín dị đoan, do không có cơ sở thờ tự chính thức, những người hành nghề đã mượn cơ sở thờ tự của tôn giáo khác như phật giáo, thiên chúa giáo, tín ngưỡng để hành nghề. Điều này nâng độ tin cậy của họ đối với khách hàng có thể được nâng cao, sẽ dễ dàng tiếp cận được với số đông khách hàng, họ dễ dàng trục lợi hơn.

2./ Một số tôn giáo và tín ngưỡng dựa vào sự thiếu hiểu biết của người dân đã sử dụng một số thủ thuật của nghề mê tín dị đoan để tăng thêm sự huyền bí của một số lễ thức ngoài tôn giáo và tín ngưỡng. Ngược lại người hành nghề mê tín dị đoan cũng học được ở các pháp sư Phật giáo để họ hành nghề trừ tà ma, cầu mai, trị bệnh ...

Kết luận: tôn giáo, tín ngưỡng và mê tín dị đoan có những điểm giống và khác nhau và chúng có mối quan hệ qua lại với nhau. Chúng ta cần biết để phân biệt được sự giống nhau, khác nhau và mối quan hệ giữa chúng sẽ giúp chúng ta khắc phục mặt tiêu cực của chúng, nhằm tránh bị lường gạt, chia rẽ mất đoàn kết, vi phạm pháp luật hay tin tưởng một cách mù quán.

Nguồn sưu tầm Internet!