CHỮ TÂM TRONG ĐẠO PHẬT - NGƯỜI CÓ TÂM SẼ HƯỞNG PHÚC LÀNH

CHỮ TÂM TRONG ĐẠO PHẬT - NGƯỜI CÓ TÂM ẮT HƯỞNG PHÚC LÀNH

Tâm: 心

Trong truyện Kiều, cụ Nguyễn Du từng viết:

“Thiện căn ở tại lòng ta

Chữ Tâm kia mới bằng ba chữ tài”

Rõ ràng chữ tâm rất quan trọng vì người có tài mà không có tâm thì cái tài đó chỉ nhằm mang lại lợi ích cá nhân, không thể nào có ích cho cộng đồng xã hội được.
Ngày nay ngoài Phúc Lộc Thọ, dùng trang trí, vừa để cầu tài lộc, thì thời gian qua nhiều nhà trang trí những vật phẩm có chữ Tâm (心).  Tiền tài, danh vọng hay vật chất đều là những nhu cầu thiết yếu con người. Để cuộc sống tốt đẹp, thoải mái, an vui, hạnh phúc hơn nếu như con người ta làm đúng với lương tâm của mình. Bởi vì nếu làm trái tâm thì cũng chỉ khiến cuộc sống bế tắc, đau khổ, bất an, bất hạnh hơn mà thôi.
Tâm (心) là một khái niệm trừu tượng, không sờ mó được, nhưng lại luôn hiện hữu trong con người. Có người có tâm tốt, có người vô tâm hoặc thất nhân tâm gọi là “tâm xấu”. Người vô tâm có thể là loại người ích kỷ, chỉ biết nghĩ đến mình, không nghĩ đến người khác; còn người thất nhân tâm rõ ràng là hạng người xấu, là người có những hành động hoặc lời nói làm hại người khác. Người có tâm lành, tâm tốt, tâm trong sáng sẽ sản sinh ra được những lời nói hay, những việc làm tốt có ích cho cộng đồng cho xã hội.

Chữ Tâm cũng gắn liền với đạo Phật:

“Nương theo giáo pháp Phật Đà

Chữ Tâm Phật dạy giúp ta độ đời

Đến bờ giác ngộ thảnh thơi

Xa rời phiền não cuộc đời an vui”

Đạo Phật cũng chính là đạo Tâm, hãy cùng tìm hiểu chữ tâm Đức Phật dạy:

1./ Nhất thiết duy tâm tạo:

Nhất thiết duy tâm tạo, tức là mọi việc đều do tâm sinh ra. Tâm là thứ điều khiển và nảy sinh ra mọi lẽ thiện ác, mọi công đức nghiệp báo của một đời người, quyết định con người ấy sẽ sống đời lương thiện hay đời xấu xa, sẽ trở nên hạnh phúc hay đau khổ.  Công đức cũng do tâm tạo, nghiệp chướng cũng bởi tại tâm. Chúng ta đã thấu hiểu lý lẽ chân thật của cuộc đời là: vô thường, không có gì tồn tại vĩnh viễn, không có gì là tự nhiên sanh mà không có nguyên nhân.

Tâm tốt tạo ra thiện hạnh, nghiệp lành, hướng con người tới những việc giản đơn, tốt đẹp. Tâm xấu thúc đẩy tham, sân, si, tất cả những tội lỗi sai lầm mà chúng ta gây ra đều xuất phát từ tâm không trong sáng. Từ trong tâm sẽ dẫn dắt hành động, từ hành động mà tạo ra nhân quả.

Lời Phật dạy về chứ tâm nhấn mạnh tới sự tự chủ của mỗi người, không phải hoàn cảnh, không phải xã hội, không phải cuộc đời đẩy chúng ta tới chân tường, khiến chúng ta rơi vào vòng xoáy oan nghiệt mà chính tâm của chính chúng ta quyết định tất cả. Chúng ta hãy chủ động thừa nhận những sai lầm khởi phát từ trong tâm, chủ động, thành tâm mà sám hối, và cố gắng thay đổi, không tái phạm, cải biến để lương tâm trong sáng, xóa sạch nhưng mờ tục trong tâm. Tâm sinh tính và tâm sinh tướng, tâm tốt thì mọi thứ đều vẹn tròn.

2./ Tùy tâm biểu hiện:

Tùy tâm biểu hiện, tức là mọi sự thiện ác lành dữ đều do tâm biểu hiện ra. Mọi sự mọi việc trên thế gian này như thế nào, tốt hay xấu, lành hay dữ, đúng hay sai, phải hay quấy, được hay không, đều do vọng tâm của chúng ta biến hiện ra cả. Người hành động không tốt, có tính bạo lực, thù địch, dối trá tức là tâm không sáng. Người dịu dàng, thanh nhã, thanh lịch, thật thà là biểu hiện của tấm lòng tốt đẹp, biểu hiện tâm tốt tâm lành. Thông qua hành động của một người có thể thấy tâm tính của người đó là lành hay dữ.

Cùng một cảnh vật giống nhau, nếu có tâm sự buồn phiền áo não, chúng ta không thấy cảnh vui chút nào. Còn nếu chúng ta có tâm trạng hân hoan vui vẻ, dù cây khô trụi lá, cảnh vẫn đẹp vui như thường. Cái tâm hân hoan vui vẻ là chúng ta, hay cái tâm buồn thảm lê thê cũng là chúng ta.

3./ Tam giới tận tâm, tức thị niết bàn:

Phần này có ý nghĩa là chỉ khi nào tâm sạch ba cõi, Ba cõi, còn gọi là tam giới, đó là: dục giới, sắc giới và vô sắc giới thì mới thấy được Niết Bàn, cõi cực lạc tiên cảnh.

• Tham: khi lòng tham nổi lên, con người sẽ chìm đắm trong dục giới, gồm 5 dục giới người ta tham muốn có là: tiền tài, danh vọng, sắc đẹp, ăn uống, ngủ nghĩ. Con người tham thì lúc nào cũng chỉ muốn thỏa mãn lòng tham, sẵn sàng làm tất cả những chuyện xấu xa đồi bại nhất để đạt được mục đích. Mà lòng tham thì vô đáy, không có điểm dừng, đạt được cái này rồi lại muốn cái kia, cảm thấy khao khát, thiếu thốn, được bao nhiêu cũng không thấy đủ, cho nên luôn luôn chạy đôn chạy đáo, tìm kiếm ngũ dục. Nên con người lúc nào cũng vất vả, bôn ba vì những thứ chưa chắc đã thực sự có ý nghĩa.
• Sân: là giận, khi lòng sân giận nổi lên, con người sẽ chìm trong sắc giới, sinh sự bất mãn, tự mình làm khổ mình. Dù không tham nhưng có sân thì không thể hết khổ, không thể hết buồn, dễ đố kị, ghen tị mà làm việc ác vì giận quá mất khôn.
• Si: là si mê, khi lòng si nổi lên, ngu dốt u mê tăm tối, không thấy đúng sai, không màng phải trái, không có tâm dẫn đường, dễ mê lầm, lạc đường lạc lối. Khi tâm si nổi lên, chúng ta sống trong vô sắc giới, tức là cảnh giới vô minh, rất dễ lầm đường lạc nẽo, mê tín dị đoan, rất dễ dàng tạo ác nghiệp như: hãm hại trả thù, lập mưu tính kế, vu khống cáo gian,...

4./ Nhất niệm sân tâm khởi, bách vạn chướng môn khai:

Có nghĩa là một khi tâm niệm tức giận, sân hận khởi lên mà chúng ta không biết kiềm chế, không tự khắc phục, thì hậu quả trăm ngàn vạn chuyện khó khăn, đau khổ, chướng ngại tiếp nối theo sau đó. Tâm dẫn đường hành động, tâm sinh tính cách, tâm làm nên tướng người nên tâm xấu ắt hẳn bao chuyện thiếu tử tế sẽ diễn ra ngay sau đó.

Kinh Pháp có câu: “Chỉ có tự mình gây nên điều xấu, tự mình làm nhơ uế mình. Tự mình hủy bỏ điều xấu, tự mình làm mình thanh tịnh. Thanh tịnh hay nhơ uế đều tùy thuộc ở mình. Không ai làm ai thanh tịnh được”.

5./ Tự thắng tâm mình:

Kinh Pháp dẫn lời Đức Phật: “Thắng vạn quân không bằng tự thắng mình. Tự thắng tâm mình là điều quan trọng nhất”.

Ai tự thắng được tâm mình, nhẫn nhịn bực tức trước mọi sự bịa đặt, vu khống, đả kích, hãm hại, chê bai, khiển trách, nói lời độc ác… của kẻ xấu thì người đó chính là có Tâm Phật vậy. Nhẫn ở đây là nhịn mà không nhục, tâm trí vẫn bình thản tự tại, không phiền não khổ đau tức giận hận thù.

6./ “Tâm khẩu nhất như”- Tâm nghĩ thế nào thì miệng nói như thế:

Theo giáo lý nhà Phật thì Tâm (tấm lòng) và miệng (lời nói) phải là một, nghĩa là trong lòng nghĩ thế nào, miệng nói phải như vậy. Ngược lại miệng nói tốt thì trong lòng cũng phải nghĩ tốt,  đừng làm trái lời Phật dạy “Miệng nam mô, bụng một bồ dao găm”.

7./ Phật tức Tâm, Tâm tức Phật:

Nghĩa là Tâm của chúng ta chính là Phật, Phật chính là tâm của chúng ta. Khi chúng ta hành động, nói năng hay suy nghĩ bất thiện, lợi mình hại người, tức là tam nghiệp không thanh tịnh, tâm Phật ẩn mất. Khi chúng ta hành động, nói năng hay suy nghĩ hiền thiện, lợi mình lợi người, tức là tam nghiệp thanh tịnh, tâm Phật hiển hiện.

Nhiều người thờ tượng Phật, tại gia hay là tại chùa, chỉ biết lo chuyện cúng kiến lễ nghi, dâng sớ cầu an, cúng sao giải hạn, cầu khẩn van xin, cầu nguyện khấn vái, đủ thứ mọi điều, nhưng không hiểu không biết Phật ở nơi đâu? Ngoài tâm không có Phật, cầu Phật ngoài tâm, là nghĩa lý gì? Phật không ở trong chùa, không ở trong các pho tượng, bằng vàng hay bạc, bằng đồng hay cây, Phật không ở trên mây, trên núi, dưới suối, dưới dưới biển mà Phật đang ở ngay trong tâm của chúng ta.

Lời Phật dạy về chữ tâm thực ra chung quy chữ tâm tạo nên cuộc đời của con người và chính họ tự quyết định. Sống ở đời có thể không có tiền, không có tài nhưng nhất định phải có tâm. Người không tiền sống nghèo sống khổ, người không tài sống vô dụng và nhỏ bé nhưng người không tâm thì không có cuộc sống.
Chữ Tâm quan trọng như thế, nên con người ta phải sống có Tâm, phải biết tu Tâm điều chỉnh cái Tâm hướng về chân thiện mỹ là rất cần thiết. Sống sao cho lương thiện, tử tế, không làm hại ai, chỉ làm việc thiện, phải làm được điều gì đó tốt đẹp cho gia đình và cộng đồng, xã hội rồi sẽ bớt đi những hành vi phạm pháp, bạo lực, bất nhân nữa. Có nhân ắt sẽ có quả, gieo nhân lành ắt sẽ gặt được trái ngọt.